علت لرزش و صدای زیاد لوله‌ها چیست؟ 

راهکارهایی برای رفع آن

سیستم لوله‌کشی هر ساختمان، مثل رگ‌های بدن آن است؛ اگر به درستی طراحی، نصب و نگهداری نشود، به‌مرور دچار مشکلاتی مثل لرزش، صدای غیرعادی یا حتی شکستگی می‌شود. این مشکلات علاوه بر آزاردهنده بودن، می‌توانند به ساختار ساختمان آسیب بزنند یا هزینه‌های سنگینی برای تعمیر به همراه داشته باشند.

در این مقاله، به بررسی دلایل اصلی لرزش و صدای زیاد لوله‌ها و همچنین روش‌های کاربردی برای رفع آن‌ها می‌پردازیم.

دلایل اصلی لرزش و صدای لوله‌ها چیست ؟

1.فشار بیش از حد آب :

یکی از شایع‌ترین دلایل لرزش و صدای لوله‌ها، فشار بالای آب در سیستم است.
زمانی که فشار آب از حد استاندارد (معمولاً ۴ تا ۵ بار) بیشتر می‌شود، جریان آب با شدت به دیواره داخلی لوله برخورد می‌کند و باعث لرزش یا صدای «تق‌تق» در اتصالات می‌شود.

علائم:

• صدای کوبش هنگام بستن شیرآب

• لرزش لوله‌ها در دیوار یا سقف

• ترک‌خوردگی در اتصالات پلاستیکی

راهکار:

• نصب شیر فشارشکن (Pressure Regulator) در ورودی ساختمان

• بررسی منبع پمپ و تنظیم صحیح کلید اتومات

• استفاده از اتصالات ضد لرزش در نقاط حساس

2. نبود بست و نگهدارنده مناسب :

اگر لوله‌ها به درستی مهار نشده باشند، با عبور جریان آب یا تغییر دما، شروع به حرکت و لرزش می‌کنند. این حرکت در طول زمان باعث ترک یا شکستگی در محل اتصال می‌شود.

علائم:

• صدای تقه یا کوبش در دیوار

• لرزش هنگام باز یا بسته شدن ناگهانی آب

• شل شدن بست‌ها یا شکستن کاشی‌های اطراف لوله

راهکار:

• نصب بست فلزی یا پلاستیکی استاندارد در فواصل مناسب

• استفاده از عایق‌های لاستیکی بین لوله و بست برای کاهش ارتعاش

• در مسیرهای طولانی، هر ۱ تا ۱.۵ متر یک بست نصب شود

3. پدیده «چکش آبی» (Water Hammer) :

چکش آبی زمانی رخ می‌دهد که جریان آب ناگهان متوقف شود — مثلاً وقتی شیر سریع بسته می‌شود.
این تغییر ناگهانی باعث ایجاد موج ضربه‌ای در لوله می‌شود که صدای تق‌تق یا کوبش شدیدی تولید می‌کند.

علائم:

• صدای ناگهانی پس از بستن شیر

• لرزش کوتاه‌مدت در مسیر لوله

• ترک خوردن اتصالات پس از مدتی

راهکار:

• نصب منبع ضربه‌گیر یا Air Chamber در مسیر آب

• بستن شیرآب به آرامی

• استفاده از شیرآلات با عملکرد تدریجی (Slow Closing Valves)

4. کیفیت پایین لوله یا اتصالات :

لوله‌هایی که از مواد بی‌کیفیت تولید شده‌اند (به‌ویژه لوله‌های پلیکا یا PVC غیر استاندارد)، در برابر فشار و دما مقاومت کافی ندارند و به‌سرعت دچار تغییر شکل یا نشتی می‌شوند.

علائم:

• صدای زیاد هنگام عبور آب داغ

• لرزش در بخش‌هایی که اتصالات پلاستیکی استفاده شده

• شکستگی یا تغییر رنگ در لوله‌ها

راهکار:

• استفاده از لوله‌های استاندارد با گواهی ISIRI یا DIN

• خرید از برندهای معتبر مانند نیاگارا، نیارا، پارس اتصالات

• انتخاب جنس مناسب برای کاربرد:

  • لوله پنج‌لایه برای آب گرم و فشار بالا

  • PVC برای فاضلاب

  • پلی‌اتیلن برای آبرسانی بیرونی

5. انبساط و انقباض حرارتی :

تغییر دما، مخصوصاً در سیستم‌های آب گرم، باعث انبساط و انقباض لوله‌ها می‌شود.
اگر مسیر لوله‌کشی فضای کافی برای این تغییرات نداشته باشد، لوله در دیوار یا سقف به‌صورت مکرر فشرده می‌شود و باعث صدا و لرزش می‌گردد.

راهکار:

• پیش‌بینی فضای انبساط در مسیر لوله

• استفاده از لوله‌های پنج‌لایه یا PEX با خاصیت انعطاف بالا

• پوشاندن مسیر لوله با عایق حرارتی مناسب

6. نصب نادرست اتصالات یا مسیر لوله‌کشی :

نصب غیراصولی، زاویه‌های تند، خم‌های زیاد یا عدم رعایت شیب صحیح می‌تواند جریان آب را مختل کند و موجب ایجاد لرزش و صدا شود.

راهکار:

• بازبینی مسیر لوله‌کشی توسط تکنسین متخصص

• اصلاح نقاطی که زاویه یا شیب غیراستاندارد دارند

• استفاده از اتصالات خم استاندارد (Elbow 45° یا 90°)

 بخش دوم: راهکارهای کلی برای رفع لرزش و صدا در لوله‌ها: